Phiếm luận Ngoại sử đầu Xuân
Lão la to và lắc lia lịa cái cổ để tránh đám thú
vật to bằng bắp chân với bộ lông xám cứng như rễ tre, lăng xăng tíu tít đang
rỉa vào miệng. Lão rủa thầm, đôi tay ta mà không bị trói thì cả họ nhà mày cũng
bị ông đập chết.
Nhưng thấy muốn chết lại là lão lúc này. Hàng
trăm con chuột đồng này không phải loại chuột cơm bình thường to nhất chỉ bằng
cườm tay. Riêng loại đang tấn công lão mỗi lần bị bắt, có tiếng kêu đặc biệt,
không chí choé như chuột cơm mà khì khì cùng với bộ lông sù lên, gọi là chuột
cống nhum hay chuột cống sù. Loại này thường ở bờ đìa, bờ kinh hay bờ trồng
khoai mì, liếp trồng khóm. Tụi chuột này luôn luôn ăn cua, ăn ốc nên mùi thịt
lão cũng tanh tanh vì… lười tắm chắc hợp với khẩu vị của chúng lắm. Và bất chợt
lão cảm thấy như có một con đang chui tọt vào miệng. Muốn ngất đi vì sợ, lão
dùng hết sức mạnh hất tung cái đầu lên, vừa quay mòng mòng vừa giận dữ hét to
cố phun con quái vật ra khỏi cổ họng.
Tháp Chàm Po Klong Garai
Lão Xụi Lơ hối hận tại sao hồi nãy lại vào trốn
trong Tháp Chàm Po Klong Garai ở Phan Rang này làm gì, rồi còn rúc vào cái hốc
chật chội để bây giờ khốn khổ với đám chuột to kinh khủng hôi rình này. Đây là
tháp thờ vị vua anh hùng của người Chàm mà vua Chế Mân tu bồi lần chót rất đẹp,
vẫn là nơi hàng năm người Chàm tụ tập cúng giỗ làm Tết nguyên đán Katê của
Chàm. Vua Chế Mân cũng được thờ tại đây. Nhà vua đa tình "luỵ ánh mắt giai
nhân Việt" đã phải dâng hai châu Ô và Lý làm sính lễ. Rước nàng Huyền Trân
về cung, hương lửa chỉ khoảng một năm, nhà vua ngoạ bệnh chết trong có vài
ngày. Bệnh trạng của Chế Mân: Sốt có cơn, vật vã, vàng da, tiểu nước màu
đen, có thể là triệu chứng của sốt rét đái huyết sắc tố. Bệnh có tỷ lệ tử vong
rất cao và chỉ xảy ra vài ngày sau khi khởi bệnh.
